24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde Kurtuluş Savaşı’ndan galip çıkmış Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetiyle başta İngiltere, İtalya ve Fransa olmak üzere itilaf devleri arasında yapılan anlaşmaya Lozan Antlaşması denmektedir. Lozan Antlaşmasıyla birlikte barış anlaşması yapılmış ve olası bir yeniden savaşın da önüne geçilmiştir.
Bilindiği üzere Osmanlı Devleti 1.Dünya Savaşı’nda Almanya ile birlikte savaşa girmiş fakat savaşın kaybedilmesiyle birlikte dağılma dönemine girmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması ve Sevr Antlaşmasıyla birlikte şu anda içinde bulunduğumuz topraklar İtalya, Fransa, İngiltere ve Yunanistan arasında paylaştırılmıştır. Bu da özgürlüğe en büyük engel olarak görülmekteydi. Bunun üzerine Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlatmış ve 30 Ağustos 1922’de Büyük Taaruz’un da başarılı olmasıyla birlikte savaştan galip çıkmıştır. Böylece başından beri Sevr Antlaşması’nı kabul etmeyen Türkiye Büyük Millet Meclisi Lozan’a giderek barış anlaşmasını imzalamış ve Sevr geçerli olmadan iptal olmuştur. Lozan Antlaşması’nda Türkiye heyetini İsmet İnönü temsil etmiştir. Tabii ki görüşmeler uzun sürdü. Ekim 1922’de başlayan görüşmeler resmi olarak 24 Temmuz 1923’te tarafların imza atmasıyla birlikte bitti.
Lozan Antlaşması’nda Ele Alınan Önemli Maddeler
- Kapitülasyonlar kaldırılarak büyük bir yükten kurtulmuş olundu.
- Sınır anlaşmaları Kurtuluş Savaşı’nda yapılan anlaşmalardaki gibi olmasına karar verildi.
- Boğazlar Lozan Antlaşması’nda tarafsız bir heyet tarafından idare edilmesine karar verilse de 1936 yılında yapılan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’yle birlikte boğazlar tamamen Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğine girdi.
- Osmanlı Devleti’nden kalan borçlar Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla bölünen devletler arasında paylaştırıldı. Tabii ki en çok pay Türkiye Cumhuriyeti’ne kaldı ve seneler boyu taksitlendirilerek bu borçlar ödendi.
- Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç bölgesini Türkiye’ye verdi.
- Azınlıklar konusunda da Anadolu ve Doğu Trakya’daki Rumlar ile Yunanistan’daki Türklerin mübadele edilmelerine karar verildi. Bunların dışında kalan azınlıklar o ülkenin vatandaşı olarak kabul gördü.
-
Kıbrıs 1.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı’nın elinde olsa da daha sonrasında İngiltere’nin eline geçmişti. Bu şekilde devam etmesine karar verildi fakat daha sonrasında 1974 yılında Türkiye Kıbrıs’ın yarısını alarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni kurdu.